Övgü çocuklar için gerekli mi yoksa değil mi?

 

   Genelde bu konu hakkında Gelişim Psikologları kendi fikilerini değişik çerçevelerde belirtirler çünkü genel bir doğruluk yoktur. Bu konudaki düşünceler, yapılan araştırma verilerine göre veya uygulanan yöntemlere göre değişiklik gösterir. Belli bir kısım övgünün çocuğun motivasyonu için gerekli dese de başka bir kesim de çocuğun övülmesini tehlikeli bulur çünkü çocuğun özgüveninin kırıldığına inanır. Geçenlerde bir psikoloğun bir yazısını bulup kendimizce yorumlamamız söylendi. Ben de yaptığım ödev boşa gitmesin diye burada paylaşmak istedim. Aslında, eleştirdiğim yazının yazarı olan psikoloğun birçok yazısına da katılmama rağmen "Övgü" konusuyla ilgili yazdığı yazıyı maalesef mantıklı bulamadım. Övgü'nün çocuklara zarar verdiğine inanan çarpıcı bir köşe yazısı yazmış fakat verilen örnekler o yazıya katılmam için yeterli gelmedi.

   Öncelikle, bu konudaki kendi düşünecemden bahsetmek istiyorum. Övgü’nün yapıldığı neden, yer ve zaman önemli. Çocukların yaptığı her şeyi övmekten bahsetmiyorum fakat genel olarak övgünün zararlı olduğunu asla düşünmüyorum. Örnek vermem gerekirse;6. Sınıfta zorlandığım derslerden biri matematikti. Sınavdan çok düşük bir not almıştım ve bu dersteki yetkinliğimin ve daha fazla çalışmam gerektiğinin farkında değildim. Aldığım kötü nottan sonra daha çok hırs yaptım ve hocama gidip anlamadıklarımı sordum. Bu şekilde bir sonraki sınavdan hiçbir zaman alabileceğime inanmadığım yüksek bir puan aldım. Bu benim için büyük bir başarıydı çünkü kendi çabamla bir büyük bir şey başarmıştım. Ailem, çevremizdekilere bu konuda benden övgüyle bahsettiler, hocam sınıfta sınav kağıdımı vermeden önce arkadaşlarımın önünde benden övgüyle bahsedip kağıdımı verdi. Bana bu övgüler büyük bir motivasyon oldu ve bir sonraki sınavda aldığım notun daha fazlasını aldım. Yani, benden övgüyle bahsedildiğinde kendimi aciz ve aşağılanmış gibi hissetmedim.   

“Övgü Çocuklara Neden Zarar Verir?” başlıklı yazıda  katılmadığım noktalar:

  

1- 'Çocuk biliyor ki: “Yüksek değil, düşük becerili insanların cesaretlendirilmeye ihtiyacı vardır.”Kimse, Tarkan’a ‘Hadi Tarkan, yapabilirsin’ demez.Böylelikle çocuğun kafasında “Ailem beni övüyor çünkü ben çok becerikli değilim” düşüncesi oluşuyor. Bu da özgüvenini olumsuz etkiliyor.'

    Eleştiri 1: Tarkan’nın destekçileri ve sevenleri dünya genelinde çok fazla. Bir ünlü, destekçilerinin övgüsüyle, güzel sözleriyle ve ilgisiyle şu an bulunduğu noktaya geliyor. Eğer destekçileri olmazsa veya fanları olmazsa şu an sahip oldukları başarıyı elde edemezler. Ben hayatımda bir çocuğun övülmesi sonucunda özgüvenini kaybettiğini duymadım ve görmedim. Bu yazıda çocukların övülmesinden bahsedilmesi gerekirken ve referanslı bir araştırmayla örneklendirilmesi gerekilirken Tarkan ve Hadise örneği gibi alakasız bir düşünceyle anlatılmak istenen bilginin doğruluğuna ve gerçekliğine katılmıyorum. Ceza ve Ödül  ikilisi veya Övgü ve Geri Bildirim ikilisi gibi hayatımızın içinde var olan tezatların dengeli bir şekilde aileler tarafından uygulanması gerekir çünkü bütün tezat ikililer çocukların motivasyonunu arttıran  eylemlerdir. Ceza verildiğinden bir daha o yanlışı yapmaması gerektiğini ve yaşadığı stress sonucundan belli bir motivasyon sağladığını düşünüyorum. Ödül içinde, çocuğun yaşadığı heyecan ve mutluluk sayesinde yine tatmin ve motivasyonla başarıya ulaşıldığını düşünüyorum fakat sadece cezayla büyütülen bir çocuğun geleceği ne kadar sağlıklı olur, bu farklı bir tartışma konusu sayılabilir. Ayrıca, çocukaların karakterine göre değişiklik gösteren bir durumdur.

2- 'Özgüveni arttıran bir mekanizma, ‘özyeterlilik’ inancıdır. O zaman yapılması gereken, geribildirim vermektir. Çocuk geribildirim aldıkça gelişir. Geliştikçe de özyeterlilik inancı artar. Bu da özgüvenini arttırır.'

Eleştiri 2:  Bu yanlış bir genellemedir. Her çocuğun alınganlık seviyesi, “resilience” dediğimiz direnç seviyesi aynı değil. Yaptığımız geri bildirim çocuğun özgüvenini de azaltabilir. Aile’nin veya öğretmenin yapacağı eleştiri ve tavrı çok önemli ve her çocuk yapılan geri bildirimleri aynı şekilde algılamaz ama yapılması gereken gerçekten bir yorum varsa yapılmalıdır. Sadece ‘özyeterliliği’ arttırmak için çocuğun her hareketini eleştirmeye başlarsanız çocuğun özrgürlüğünü kısıtlarsınız. Çocuk kendi kararlarını alamayan bir birey haline gelirse de hayatı boyunca birilerinin onu yönlendirmesine ihtiyaç duyar ve bu şekilde çocuğun özerkliğini yitirmesine neden olursunuz. Yapılan geri bildirim olumlu da olabilir fakat zaten olumlu geri bildirim bir nevi övgü oluyor, işte o zaman da bu yazıyı yazan psikolog kendi dediğini çürütmüş oluyor. Bu yüzden de bahsedilen geribildirimi olumsuz olarak algıladım ve ona göre eleştirdim.